"หญิงไทยในยุคเปลี่ยนผ่านสู่ปัจจุบัน
วันเสาร์ที่
24 สิงหาคม
2556 เวลา 12.30-16.30 พิพิธภัณฑ์ฯได้จัดงานเสวนาโครงการ
"หญิงไทยในยุคเปลี่ยนผ่านสู่ปัจจุบัน" โดยวิทยากรคือ
คุณวิกัลย์ พงศ์พนิตานนท์
หัวหน้าหอจดหมายเหตุศิริราชพยาบาล
ผู้เข้าร่วมฟังเสวนาในครั้งนี้
ได้แก่คณะนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม นำโดย อาจารย์พิทยะ ศรีวัฒนสาร
ความรู้ที่ได้รับในการเสวนาครั้งนี้ ได้แก่
วิทยากรท่านแรก
คุณวิกัลย์ พงศ์พนิตานนท์
ได้กล่าวถึงหญิงไทยตั้งแต่ช่วงการเสียกรุงศรีอยุธยา- สมัยสงครามโลกครั้งที่2
โดยมีสาระสำคัญ
พอสรุปได้ คือ
ในสมัย ร.5 เปลี่ยนจากระบบ เวียง วัง คลัง
นา เป็น กระทรวง ทบวง กรม และในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่2 มีการเปลี่ยนแปลงอย่างมาก
เช่น พ.ศ.2435 เกิดการเปลี่ยนแปลงประเทศเรื่อยลงมาจนถึง
พ.ศ.2475 เป็นการเปลี่ยนแปลงประชาธิปไตย
ในยุคจารีตเริ่มตั้งแต่ยุคต้นกรุงเทพ
คนที่จะมีชื่อบันทึกอยู่ในหน้าประวัติศาสตร์ ถ้าไม่ได้มีบทบาทในตัวบทกฎหมาย
ก็มักจะเป็นชนชั้นสูง เช่น เรื่องราวของสมเด็จพระอัมริน กับเจ้าจอมแว่น
ที่พบอยู่ในพงศาวดารกระซิบ หรือเรื่องราวของเจ้าฟ้าหญิงที่มีความสามารถต่างๆ เช่น
ทำอาหาร ต้นแบบวีรสตรี เช่นเจ้าศรีอโนทา คุณหญิงจันทร์ คุณหญิงมุก เป็นต้น แต่ส่วนใหญ่จะพบว่าบทบาทหลักๆของผู้หญิงสมัยก่อนส่วนมากก็มีหน้าที่ปรุงอาหาร
และจัดการครอบครัว
ส่วนบทบาทของผู้หญิงที่มีชื่อเสียงที่ไม่ใช่ชนชั้นสูง
เช่น อำแดงป้อม เมื่อปี พ.ศ.2347
ที่เป็นคดีฟ้องหย่านายบุญศรี ตามกฎหมายบอกว่า หญิงย่าชายหย่าได้
แต่กรณีนี้อำแดงป้อมมีชู้ รัชกาลที่ 1 เห็นว่าการที่หญิงนอกใจชายแล้วมาฟ้องหย่าชาย
และได้รับอนุญาตให้หย่าได้นี้ไม่เป็นธรรมต่อฝ่ายชาย นำไปสู่การชำระสะสางกฎหมายเก่า
หรือชำระกฎหมายตราสามดวงขึ้น และคดีอื่นอื่น เช่นอำแดงสาลักพาตัวอำแดงก่ำ
คนใช้ของสนมวังหลวง นักเลงหญิงชื่อนวล เป็นต้น จะพบว่าหญิงไทยในยุคแรกร้ายทีเดียว
ส่งผลให้มีการแต่งวรรณกรรมต่างๆ ที่สอนใจผู้หญิง เช่น สุภาษิตสอนหญิง กฤษณาสอนน้อง
แม้กระทั่งพระอภัยมณีที่ยกย่องคนไม่สวยแต่นิสัยดี เป็นต้น
บทบาทของผู้หญิงในยุคกำลังสร้างเมือง
ยุคที่หล่อหลอม ผู้หญิงมีบทบาทสูง เป็นคนกำหนดอะไรหลายๆอย่างปลาย ร.2-ร.3 เริ่มเข้าสู่ยุคการค้นพบใหม่ๆ
การค้นคว้าใหม่ๆ เกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรม เมื่อตะวันตกเข้ามาเจอการค้าของไทย
ที่จะซื้อขายอะไรก็ต้องผ่านพระคลังสินค้า จึงบีบให้เกิดการค้าเสรีขึ้น
ทำให้ระบบเศรษฐกิจแบบใหม่เริ่มเข้ามา การค้าขายคับคั่งมาก
และผู้ที่ทำการค้าส่วนใหญ่ก็คือ ผู้หญิง และเมื่อระบบเศรษฐกิจใหม่เข้ามาในสมัย ร.4 ส่งผลให้การทอผ้า ปักผ้า เริ่มค่อยๆหายไป
แต่ในว่ามีการสร้างสิ่งก่อสร้างมากขึ้น เช่น มณฑปต่างๆ การเปลี่ยนผ่านยุคหัวเลี้ยวหัวต่อ
มีขนาดกว้าง ไม่ได้ต่อกันทันทีทันใด
ในสมัย
ร.5ท่านได้ทรงปรับเปลี่ยนการแต่งกาย
และมีการพูดถึงบทบาทและผลงานของพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี และพระองค์เจ้าสว่างวัฒนามากมาย
เช่น พระองค์เจ้าสว่างวัฒนาก็ทรงสนับสนุนงานหัตถกรรมของผู้หญิงมากมาย ส่วนพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรีก็มีการศึกษาของสตรีมากขึ้น
ในระดับของโรงเรียน ทำให้ผู้หญิงได้มีโอกาสเข้าเรียน เช่น โรงเรียนเสาวภา
สุนันทาลัย
และมีโรงเรียนที่ให้ผู้หญิงมีอาชีพ เช่น โรงเรียนหญิงแพทย์ผดุงครรภ์และการพยาบาล
เป็นต้น ปี พ.ศ.2470
ผู้หญิงมีโอกาสได้เรียนแพทย์ ในช่วงแรกๆโอกาสที่ผู้หญิงจะเข้าไปอยู่ในวิชาชีพจะยังไม่ค่อยเปิดกว้าง
แต่ปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปมาก ในปัจจันจะมีผู้หญิงแทบทุกวิชาชีพ
นอกจากนี้ในสมัย
ร.6 ก็ได้มีการจดทะเบียนสมรสขึ้น
เพื่อบ่งบอกสถานะของผู้หญิง และมีการเล่าเหตุการณ์ต่างๆในสมัย ร.7 และช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ที่นโยบายสร้างชาติ
หรือชาตินิยมมีความเข้มข้น มีการเปลี่ยนแปลงมากมาย เช่น เปลี่ยนชื่อประเทศ ชื่อคน
และมีการออกกฎระเบียบข้อบังคับ เช่นให้ใส่หมวก ห้ามกินหมาก เป็นต้น
การฟังเสวนาจากคุณวิกัลย์
พงศ์พนิตานนท์ ทำให้ได้รับความรู้ต่างๆมากมาย ที่ยังไม่เคยรู้ ทั้งเรื่องของผู้หญิงในอดีต
เรื่องของชาววัง รวมถึงเหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นทำให้ได้รู้สิ่งที่เปลี่ยนแปลงไปจากอดีตสู่ปัจจุบันโดยเฉพาะบทบาทของสตรี
ท่านที่สอง
คุณพิมพ์ฤทัย ชูแสงศรี
ได้พูดในเรื่องของนิตยสารผู้หญิง ซึ่งเริ่มมีในช่วงที่สังคมเริ่มเปลี่ยนแปลง
ได้รับอารยธรรมตะวันตกเข้ามา โดยเกิดนิตยสารนารีรมณ์ขึ้นมา เป็นที่เกี่ยวกับผู้หญิงเล่มแรก
เป็นนิตยสารที่ทำให้ผู้หญิงอ่าน ต้องการให้ความรู้ผู้หญิง โดยผู้ชายทำให้ส่วนใหญ่จะมีเรื่องอ่านเล่น
กลอน นิยาย แต่หากเอาความหมายนิตยสารผู้หญิงในปัจจุบันเข้าไปจับ ถือว่ากุลสตรี
เป็นนิตยสารผู้หญิงเล่มแรก ซึ่งจะมีเรื่องที่เกี่ยวกับผู้หญิงโดยเฉพาะ มีหน้าที่ผู้หญิง
เริ่มมีตั้งแต่สมัย ร.5
ตั้งแต่สมัย ร.6-ร.7 เป็นช่วงที่นิตยสารผู้หญิงบูม มีความสนุก มีนิตยสารผู้หญิง
7-8 เล่ม นิตยสารผู้หญิงเหล่านี้จะประกาศชัดว่าเป็นนิตยสารผู้หญิงที่ทำโดยผู้หญิง
เพื่อผู้หญิงโดยเฉพาะ มีกระทั่งหนังสือพิมพ์รายวันใน ร.6
ชื่อหญิงไทย ที่ทำให้ผู้หญิงอ่าน ต้องการในหนังสือเล่มนี้ในช่วงนี้นิตยสารผู้หญิงจ
จุดมุ่งหมายที่สำคัญ จะเป็นเนื้อหาที่เน้นสิทธิสตรี มีคอลัมภ์ข้อความที่ถกเถียงกัน
บทบาท สมรรถภาพ สิทธิสตรี ภาพของนิตยสารผู้หญิงสมัยนี้
สะท้อนให้เห็นว่าผู้หญิงมีการศึกษา และสนใจในเรื่องของสิทธิ บทบาท สมรรถภาพตัวเองมากขึ้น
มีการวิพากษ์วิจารณ์ผู้ชาย การเมือง
นิตยสารผู้หญิง
เริ่มหายในช่วงสงครามโลก ด้วยเศรษฐกิจไม่ดี แต่พอหลังสงครามโลกจึงได้เริ่มกลับมาอีกครั้ง
พอเข้าปี 2500 บรรยากาศทางการเมือง เศรษฐกิจ มีความเปลี่ยนแปลงสูง การเมืองมีความเข้มข้น
ไม่สามารถวิพากษ์วิจารณ์การเมืองได้ มีการจับกุมนักหนังสือพิมพ์
ในช่วงนี้จึงมีแต่เรื่องไร้สาระ เรื่องอ่านเล่น อาชญากรรม ข่าวซุบซิบ ข่าวทั่วไป
ช่วงที่สหรัฐเข้ามามีบทบาท
เข้ามาลงทุน ทำให้เศรษฐกิจช่วงนี้ดี
นิตยสารจึงมีการแข่งขันกันโฆษณาสินค้าต่างๆมากมาย
นิตยสารผู้หญิงจะมีความสวยความงาม มีคอลัมภ์ปรึกษาปัญหา
ในช่วงนี้เริ่มมองว่าอารยธรรมตะวันตกเริ่มทำให้ผู้หญิงเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ไม่ดี
มีการถาม-ตอบปัญหาหัวใจ
ปัญหาชีวิต เช่น ท้องก่อนแต่ง รักสามเศร้า เป็นต้น นวนิยายในยุคนั้นจะสะท้อนชีวิตผู้หญิงชัดเจน
เช่น ผู้หญิงขม มีการตบตีกันแย่งความรัก ซึ่งนิตยสารในยุคนั้นก็เป็นรอยต่อมาจนถึงยุคนี้นิตยสารที่เลียนแบบต่างชาติ
มีสายเส้น มีนิตยสารที่ซื้อลิขสิทธิ์จากต่างประเทศ มีผู้ร่วมทุนจากต่างประเทศมากมาย
ซึ่งนิตยสารเก่าๆสามารถหาอ่านได้ในหอสมุดแห่งชาติ
ภาพบรรยากาศในงาน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น